Przyroda
Teren Gminy Goleszów, z punktu widzenia przyrodnika zasługuje na szczególną uwagę. Bogactwo, przede wszystkim florystyczne, tego obszaru sprawia, że cieszy się on zainteresowaniem badaczy już od ponad 150 lat. Mimo stosunkowo dużego zagęszczenia ludności (ok. 180 osób/km2) i niewielkiej lesistości (17 % gmina – ok. 30 % kraj) do chwili obecnej zachowały się na terenie gminy liczne stanowiska chronionych roślin i zwierząt. Znamy kilka przyczyn takiego ukształtowania się szaty roślinnej naszych okolic. O jej obliczu decyduje budowa geologiczna całego Pogórza Cieszyńskiego z licznymi pokładami wapieni cieszyńskich, a także bliskość Bramy Morawskiej i Beskidu Śląskiego. Ten ostatni jest źródłem pochodzenia wielu gatunków górskich, natomiast Brama Morawska od tysięcy lat ma ogromne znaczenie w migracji roślin.Dodatkowo trafiają tu ciepłe masy powietrza, co w połączeniu z dużymi opadami tworzy specyficzny klimat, umożliwiający występowanie wielu gatunków o charakterze południowym.
Obecnie na terenie gminy mamy jeden rezerwat przyrody o nazwie „Zadni Gaj”, którego celem jest ochrona naturalnej populacji cisa. Gatunek ten chroniony dekretami już przez króla Władysława Jagiełłę był tutaj zapewne bardzo liczny, o czym świadczy nazwa jednej z wsi – Cisownica. W gminie rośnie kilka drzew uznanych za pomniki przyrody, a część jej obszaru stanowi otulinę Parku Krajobrazowego Beskidu Śląskiego.
Pierwszym ciekawym miejscem wartym odwiedzenia jest wyrobisko starego kamieniołomu na Jasieniowej zwane „Pod Księżycem” od nazwy stawku, który tam powstał. Można do niego dojść czerwonym szlakiem spacerowym „Jasieniowym”. Stawek przede wszystkim wiosną jest wypełniony wodą, co stwarza doskonałe warunki do rozwoju płazów. Spotykamy tam między innymi wszystkie gatunki krajowych traszek, kumaka górskiego i rzekotkę drzewną. Wieczorami doskonale słyszalny jest chór rechoczących żab, co w tym oddalonym od domów, otoczonym lasem miejscu, daje niesamowity efekt. Otoczenie Jeziorka Księżyc to przede wszystkim suche ciepłolubne murawy, zajmujące dolne partie wyrobiska oraz zarośla pokrywające osypujące się ściany skalne. Właśnie murawy są miejscem występowania wielu gatunków roślin, z których słynie Pogórze Cieszyńskie, a w szczególności teren Gminy Goleszów. Są to przede wszystkim przedstawiciele storczyków, z których dwa: wyblin jednolistny i kruszczyk rdzawoczerwony mają tu swe jedyne stanowiska na Pogórzu Cieszyńskim. Towarzyszą im ich krewniacy: buławnik mieczolistny, podkolan biały, czy kruszczyk szerokolistny. Oprócz storczyków znajdujemy niebiesko kwitnące goryczki: krzyżową i orzęsioną oraz rzadką, zaledwie kilkucentymetrowej wysokości paprotkę – podejźrzona księżycowego. Zwłaszcza jesienią doskonale widoczny jest znany z łąk i pastwisk dziewięćsił bezłodygowy, osobliwa roślina, której nie da się pomylić z żadną inną. Jeśli przypomnimy sobie, że jeszcze kilkadziesiąt lat temu w tym miejscu pracowali ludzie i ich maszyny, jeździła kolejka wywożąca urobek, to porównanie z obecnym bogactwem przyrodniczym daje niesamowity efekt. Wiele rezerwatów przyrody nie posiada tylu walorów przyrodniczych, co Jeziorko Księżyc i jego otoczenie.
Na wschód od Jasieniowej znajduje się wzgórze o nazwie Machowa. Przez jego grzbiet wiedzie ścieżka, na którą można wejść idąc od strony leśniczówki drogą do Cisownicy, a zejść ponad tartakiem w tejże wsi. Wzdłuż ścieżki można zobaczyć fragmenty lasów bukowych i grądowych (grab, lipa, jawor, klon polny). Szereg drzew osiąga tu imponujące rozmiary, a chyba najpiękniejsze z nich to potężny buk o charakterystycznej koronie tworzonej przez kilkadziesiąt konarów. Runo leśne najefektowniej prezentuje się na przełomie kwietnia i maja, kiedy żółto kwitną setki okazów storczyka bladego. Dla tego pochodzącego z południa Europy storczyka jest to jedno z najliczniejszych stanowisk w Polsce. Różowo kwitnący storczyk męski jest o wiele mniej liczny. Omawiane gatunki bardzo rzadko krzyżują się ze sobą dając storczyka cieszyńskiego opisanego po raz pierwszy właśnie z Machowej. Wczesnym latem wspaniale prezentuje się perła naszych łąk i lasów – lilia złotogłów. Nie ma dwóch identycznych okazów tego gatunku, gdyż ciemne plamki na różowych płatkach kwiatów to osobliwa cecha każdego okazu. Schodząc z Machowej po wyjściu z lasu obok młodnika świerkowego warto choć na chwilę zatrzymać się na łące. Widoczna jest stamtąd przepiękna panorama Cisownicy wraz górującymi nad nią: najwyższym szczytem Pogórza Cieszyńskiego – Górą Tuł oraz potężną (z tego miejsca) należącą do Beskidu Śląskiego – Małą Czantorią.
Kolejne miejsce warte odwiedzin znajduje się w Dzięgielowie. Dochodzimy do niego niebieskim szlakiem spacerowym – „Granicznym”. Obok zamku w Dzięgielowie skręcamy na Leszną i za mostkiem ponownie skręcamy w lewo w górę potoku Łabański. Teren ten zdecydowanie różni się od dotychczas prezentowanych, stosunkowo suchych miejsc, gdyż tutaj obserwujemy wilgotną dolinę potoku. Las budowany jest przede wszystkim przez jawory, jesiony, olchy i wiązy górskie charakterystyczne dla lasów łęgowych wykształcających się w takich miejscach. Specyficzne runo leśne tworzą gatunki wymagające dużo światła. Kwitną one wcześnie, zanim górujące nad nimi drzewa wypuszczą listki i co za tym idzie ocienią teren. Znajdujemy tu symbol Ziemi Cieszyńskiej – cieszyniankę wiosenną, której charakterystyczne kwiaty tają jej prawdziwe pochodzenie – jest spokrewniona |z „grządkowymi” pietruszką i marchewką. Biało kwitną łany mającej tu doskonałe warunki śnieżyczki przebiśnieg. Osobliwością jest pasożyt – łuskiewnik różowy, którego podziemne kłącze może osiągać wagę do dwudziestu kilogramów. Spotykamy tu także niebieskie przylaszczki pospolite, zawilca gajowego oraz jego mniej znanego kuzyna zawilca żółtego.
W połowie maja intensywna woń czosnku jest wyczuwalna z daleka. Wydziela ją kwitnący wówczas czosnek niedźwiedzi, pokrywający całą powierzchnię runa. Opisywane miejsca to zaledwie część z tego, co ma do zaoferowania świat przyrody w Gminie Goleszów. Każdy, kto odwiedzi te tereny zapewne sam odnajdzie zakątki, które właśnie dla niego pełne będą uroku pozwalającego w pełni przeżyć kontakt z naturą.
Tekst: Tomasz Beczała
Dodał
